Albanese wijnen

Op mijn verjaardag, vorig jaar (tussen de eerste en de tweede lockdown, je mocht een paar gasten uitnodigen), had ik heel graag mijn bezoekers een glaasje Shendeverë geserveerd. Dat is een heerlijke feestelijke ‘methode champenoise’ wijn van wijnhuis Çobo in Berat. Helaas. Ik moest naar Albanië om een paar flessen te kopen; geen enkele Nederlandse wijnimporteur durfde het tot nu toe aan Albanese wijn in te kopen! Ook anderewijn.nl niet, een sympathieke website waar je wel wijnen uit Kosovo en Noord-Macedonië kunt bestellen. Terwijl Albanie tegenwoordig zulke fantastische wijnhuizen en wijnen heeft!

In deze blog geef ik mijn top 6 aan favoriete Albanese wijnen, met een verslagje van mijn bezoek aan de ‘kantina’ (Albanees voor wijnhuis) waar ze die verkopen. Dat is namelijk het leukste, om wijnen te kopen in de kantina’s zelf. Als je niet veel tijd hebt om te reizen kun je ze ook kopen in gespecialiseerde wijnwinkels in de steden. En natuurlijk kun je Albanese wijnen drinken in restaurants. Ik vraag in alle restaurants waar ik kom (dat zijn er nogal wat) altijd expliciet om Albanese wijn en neem geen genoegen met Italiaanse wijnen, hoe goed die ook zijn…

Wijngebieden

Je kunt Albanië opdelen in vier wijngebieden, waarbij de hoogte het belangrijkste criterium is:

• De kustvlaktes (westelijke laaglanden) tot 300 m en met steden Tirana, Kavajë, Durrës, Shkodër, Lezhë, Lushnje, Fier, Vlorë, Pukë en Delvinë.
• Het centrale heuvelachtige gebied variërend tussen 300 en 600 m met de steden Elbasan, Krujë, Gramsh, Berat, Përmet, Librazhd en Mirditë.
• De oostelijke sub-bergachtige regio,  tussen 600 en 800 m met de steden Pogradec, Korçë, Leskovik en Peshkopi.
• De bergen: de hoogste wijngaarden liggen op een hoogte van ongeveer 1.000-1.300 meter op de hellingen van de Albanese Alpen in het noorden en de uitlopers van het Pindus-gebergte in het zuidoosten

De belangrijkste wijn producerende regio’s zijn Berat, Korça, Tirana, Durrës en het gebied tussen Lezha en Shkodra.

Albanie een wijnland? Een korte geschiedenis.

Ja, Albanie is een oud wijnland, heeft een zeer lange traditie in het maken van wijn. De lange kuststreek van Albanie heeft een mediterraan klimaat met milde winters en warme droge zomers. Gecombineerd met de vruchtbare grond van de bergachtige gebieden maakt dat Albanie zeer geschikt voor wijnbouw.

Illyriërs en Grieken die zo’n drieduizend jaar geleden dit gebied bewoonden verbouwden al druiven en maakten wijn. Tijdens de Romeinse periode nam de wijnproductie zelfs enorm toe. Je kunt dat bij bezoeken aan archeologische opgravingen aan decoraties op gebruiksvoorwerpen zoals wijnkannen zien. Ook in de Middeleeuwen toen Albanie bestond uit christelijke vorstendommen werd er wijn gedronken en gebruikt voor kerkelijke doeleinden. In de 15de eeuw arriveerden de Ottomaanse Turken in Zuidoost-Europa en dat betekende een grote achteruitgang voor de wijngaarden. Alleen gebieden met een christelijke meerderheid behielden de traditie.

Na de Albanese onafhankelijkheid groeide de wijnbouw weer, alleen had die erg te lijden van de schimmelziekte phylloxera.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden veel wijngaarden vernietigd; er waren maar een paar duizend hectare over. Daarna begon onder het communisme weer een periode van bloei. De belangrijkste wijn producerende regio werd Durrës, waar staatsbedrijven vooral voor de export produceerden (met name naar Duitsland). De exportwijn werd geproduceerd van de Merlot, Cabernet Sauvignon, Pinot Noir, Sangiovese en Riesling druiven. De wijnproductie in het communistische Albanië bereikte zijn hoogtepunt in 1972, daarna daalde de export in snel tempo door verouderde productie- en transporttechnieken.

Vanaf 1990 stortte het restant van deze industriële wijnproductie helemaal in en het duurde wel 10-15 jaar voor de overgang naar de markteconomie voor de wijnhuizen succesvol was. Veel jonge Albanezen uit traditionele wijnfamilies gingen bij wijngaarden in Italie werken, leerden het vak van de ervaren Italianen en maakten kennis met de nieuwste technieken. Met heel veel kennis en spaargeld keerden ze terug naar hun geboortegrond in Albanië en begonnen in de traditionele wijngebieden nieuwe kantina’s op te richten en oude kantina’s nieuw leven in te blazen. Ze plantten nieuwe struiken, legden wijngaarden aan op de hellingen en investeerden in goede apparatuur zoals destilleerketels.

En – wat heel erg belangrijk was- ze probeerden zoveel mogelijk oude vergeten druivensoorten te planten om daar unieke wijnen van te maken en zich zo te onderscheiden. Het resultaat? In 2020 is de Albanese wijnproductie in kwantiteit zoals hoeveelheid hectoliters nog bescheiden, waardoor de export nog van de grond moet komen. De diversiteit van al die unieke druivensoorten heeft echter geleid tot een fantastische serie heel goede wijnen.

Unieke inheemse druivenrassen

Albanie produceert heerlijke wijnen van druivensoorten zoals Merlot, Sangiovese, Sauvignon Blanc etc. Die kennen we natuurlijk van Italiaanse en Franse wijnen.

Echt uniek is dat er steeds meer wijnen gemaakt worden van inheemse druivenrassen die op verschillende plaatsen in Albanië groeien: Shesh (rood en wit), Kallmet, Vlosh, Serinë (rood en wit), Pulës, Cërujë, Mereshnik, Debin (rood en wit), Kryqës, Mjaltëz, Mavrud, Manakuq, Kotekë, Vranac, Stambolleshë, Babasan, Tajgë (rood en wit), etc. Diverse kantina’s zijn zich naast de ‘gewone’ wijnen gaan toeleggen op speciale wijnen van die oude druivensoorten. Dat is vaak arbeidsintensief en moeilijk en daarom worden deze wijnen vaak exclusief voor bepaalde restaurants geproduceerd b.v. wijnhuis Nurellai produceert de witte wijn Pulsi Berati alleen voor restaurant Mullixhiu in Tirana.

Wat zijn de belangrijkste wijnhuizen/kantina’s?

Er zijn ongeveer twintig kantina’s in Albanie, verspreid over wijngebieden in het hele land. Hun namen zijn Medaur, Kallmeti, UKA Winery, Rilindja, Skënderbeu, Çobo, Luani, Bardha, Arbëri, Vintage, Kardinal, Zika, Belba, Nurellari, Balaj, Koto, Vila Duka, Vila Shehi, en Kokomani. Dat zijn alleen de grotere, ik ken ook nog een paar kleintjes: Kokonosho, San Tara, Herta en Enol.

Ik heb ongeveer de helft hiervan, vooral de grotere, de afgelopen drie jaar bezocht, meestal met een wijnproeverij erbij zodat je alle wijnen van het huis kunt proberen. Het kan aan mijn smaak liggen maar mijn ervaring was dat de duurste wijnen, de speciale reserva’s van het huis, eigenlijk altijd goed zijn. De wat goedkopere vallen wel eens tegen. En af en toe springt er nog een wijn uit, een bijzondere wijn van oude druivensoorten of zo’n heerlijke feestwijn zoals Shendeverë.

Als je in Albanië gaat reizen (dat gaat gewoon weer gebeuren, misschien deze herfst al) probeer dan een bezoek aan zo’n kantina te brengen. Ze liggen meestal nogal afgelegen, maar altijd in mooie heuvelachtige landschappen. Kies voor een goed uitgebreid wijnarrangement zodat je alles kunt proeven en laat je verrassen door wijnen van bijzondere druivenrassen!

Mijn Top Zes van Albanese wijnen

Nummer 1

Wijn: Shendeverë, Cobo

Kantina: Çobo Winery, Berat

Çobo Winery is een oude kantina, in 1900 begonnen de voorouders van Muharrem hier wijn te maken. Het is een echt familiebedrijf, prachtig gelegen aan de weg van Ura Vajgurore naar Berat met in de verte uitzicht op berg Shpirag.

Ook Muharram Çobo verwerkt sinds 1994 zeldzame Albanese druiven. Van een enkele eenzame wijnstok heeft Çobo – net als Kantina Nurellai – de oude druivensoort Puls i Bardhë nieuw leven ingeblazen, met heel kleine producties van 100 flessen per jaar.

Ik ben niet voor de eerste keer bij Çobo. Altijd als we van en naar Berat gaan bezoeken we de kantina. Nu zijn we met Albanese vrienden en we hebben een rondleiding door de wijnkelders, een uitgebreide wijnproeverij en hapjes – een selectie zelfgemaakte Albanese kaas en lokale olijven – besteld.

We proeven verschillende witte wijnen: Shesh i Bardhe, E Bardha e Beratit (Puls druif) en Shendeverë (een methode champenoise, gemaakt van een tweede fermentatie van de Puls druif). De Shendeverë werd in 2018 geïntroduceerd: en ik koop een fles om mee naar Nederland te nemen en er iets feestelijks mee te vieren! Hij was al snel na terugkomst leeg…

Dan de rode wijnen: Shesh i Zi, de Kashmer (melange van Kabernet, Shesh en Merlot) en de exclusieve superwijn E Kuqja e Beratit (van de lokale vlosh druif). Ik ben al jaren fan van deze Çobo Kashmer, een heerlijke stevige rode wijn.

Tijdens de proeverij vertelt Muharrem Çobo over de wijntraditie in zijn familie en de leerjaren in Italie. Hij meldt de irritante gewoonte van grote Albanese supermarkten om alleen maar Italiaanse wijnen in hun assortiment op te nemen omdat ze dan veel hogere kortingen krijgen. Gelukkig heeft de kleine supermarkt in Tirana waar ik meestal boodschappen doe altijd wel een paar flessen Kashmer in voorraad. Tegenwoordig heeft Cobo ook een restaurant geopend in Tirana, waar mocht u geen tijd hebben om zijn wijnkantine te bezoeken, alsnog van zijn wijnen kunt genieten.

Nummer 2

Wijn: Kallmet Prestige

Kantina: Kallmeti, Kallmet i Madh

Kantina Kallmeti ligt op 11 km van de stad Lezhë, verborgen in het heuvelachtige gebied van Kallmet, een oud traditioneel wijngebied.

Het dorp Kallmet bestaat uit twee kernen (Kallmet i Madh en Kallmet i Vjetër) die allebei tussen glooiende heuvels en wijngaarden liggen. Kallmet is bekend door een grote wijngaard, Kantina Kallmet.

Wij waren er begin oktober 2020, het was druk, paard-en-wagen-combinaties waren volgeladen met net geplukte druiventrossen reden af en aan. De arbeiders waren bezig de laatste druiven – dit jaar 130 ton, veel meer dan oogstjaar 2019 – te verwerken. Het hele productieproces van het druiven persen en destilleren van druiven tot raki konden we binnen bekijken.

Drie broers runnen sinds 2006 de Kantina Kallmet, met een grote liefde voor hun land en een grote passie voor goede wijn. Het wijnhuis produceert overigens ook raki-likeur en olijfolie. Je kunt hier de rode wijn Kallmet Prestige kopen, gemaakt van de Kallmet druif die op dit zanderige terrein wordt verbouwd.

Sinds ons vorige bezoek was er een nieuw wijnproeverij lokaal gebouwd. We zagen een mooie ruimte voor veertig personen met nieuwe houten stoelen en tafels. In de kasten tientallen glazen en flessen met de gewone rode wijn van Kallmet en de topwijn Kallmet Prestige. Een van de broers, Gjon Gjini: ‘door corona is er dit hele seizoen geen enkele bezoekersgroep geweest, terwijl we in 2019 honderden gasten in de Kantine ontvingen. We lijden nu omzetverlies want bijna iedereen kocht wel een paar flessen. Ook de restaurants in Albanië nemen nu veel minder wijn af. Kallmet exporteert niet’.

We rekenden na ons bezoek een paar flessen Kallmet Prestige van het uitstekende oogstjaar 2017 en druivenraki af en hoopten met de broers Gjini  dat het corona-leed in seizoen 2021 voorbij zal zijn en er dagelijks weer bussen met Skandinaviërs op het parkeerterrein staan…

Kantina Kallmeti, Rruga Lezhë – Vau i Dejës, Kallmet i Madh, Albanië, +355682035892

Nummer 3

Wijn:  Pulsa Berati (wit)

Kantina: Nurellari, Fushë Peshtan (Berat)

Het landschap ten zuiden van Berat is schitterend, met bergen, heuvels, wijngaarden, olijfboomgaarden, kleine dorpjes, mooie huizen in pasteltinten. Je ziet in de verte de heilige berg Tomorr liggen.

We hebben vanmorgen gebeld, dus ze weten dat we komen. Zoon Nurellari staat klaar. De kantina is gevestigd in een splinternieuw stenen gebouw met het Nurellai logo prominent aanwezig. Later horen we dat een Argentijnse architect het ontworpen heeft. De rondleiding begint, vader Nurellai vertelt dat hij in 1995 met de kantina is gestart. Ze verbouwen drie ‘ gewone’ druivensoorten: Montepulciano, Cabernet, en Merlot en twee oude lokale druivensoorten die alleen in de omgeving van Berat, Përmet en Shkrapar groeien: de Pulsi en Trebinja.

We bewonderen zijn nieuwe blinkende apparatuur, geleverd door Portugal en Italië, en de speciale eikenhouten vaten uit Frankrijk, van 228 liter, waarbij het 3 jaar duurt voordat het vat klaar is, dat 3x gebruikt kan worden voor het rijpen van wijn; daarna  gebruiken ze de vaten voor raki (druivenjenever). Wijn blijft maanden in het vat rijpen.

Witte wijn wordt niet niet in eikenhouten vaten bewaard. De familie produceert 200.000 liter rode wijn en 100.000 liter witte wijn per jaar, die vooral gedistribueerd wordt in Albanië (supermarkten, wijnbars en restaurants en via speciale wijnwinkels in Shkodra en Tirana). De bijzondere witte wijn Pulsi Berati en de reserva rode wijn Berat worden exclusief geleverd aan het trendy restaurant Mullixhiu in Tirana. Nurellai exporteert ook maar dat is volstrekt toevallig ontstaan. Een Albanees die in Hongkong werkte nam een paar jaar geleden een doosje wijn mee naar Hongkong, verkocht dat en nu levert Nurellari wijn aan Hongkong en aan het Casino van Macao op de Filippijnen.

Nurellari heeft prachtige grote zaal met uitzicht met lange tafels waar we vier wijnen gaan proeven en genieten van de olijven, het zout en brood dat erbij wordt gepresenteerd. De Pulsa Berati is inderdaad fris en speciaal en heerlijk. Die ga ik vaker drinken!

Nummer 4

Wijn: Shën Mill

Kantina: Kokomani

Kokomani Winery ligt in het afgelegen dorp Eminas i Vogël, bij Shijak, tussen Tirana en de kustplaats Durrës. We hebben deze op een heuvel met uitzicht gelegen kantina bezocht toen er geen auto beschikbaar was; de taxi die we vanuit Shijak namen wilde ons eerst niet meenemen vanwege de zeer slechte weg…

De weg is vanaf de afslag naar de wijnboerderij in Epinas inderdaad heel erg slecht maar vreselijk mooi: je rijdt tussen de wijngaarden en tabaksplantages. Het wijnlandgoed heeft een restaurant (informeer vooraf of het open is), ligt hoog op een heuvel, heeft prachtige terrassen en ligt midden in een merengebied. Achter een zaal waar je wijnen kunt proeven zijn de roestvrij stalen cilinders te zien waar de wijn wordt opgeslagen. Kantina Kokomani staat bekend als de basis van de autochtone druif Shesh, een van de beste druivensoorten in Albanië, en produceert zowel rode als witte wijn. We proefden drie wijnen van goede kwaliteit die bekend staan ​​als Sheshi i Zi, Sheshi i Bardhë en Shën Mhill. Die laatste heeft veel internationale prijzen gewonnen en die wijn beviel ons ook het beste.

Kokomani Winery, Unnamed Rd, Eminas i Vogël, Albanië, +355694019166

Nummer 5

Wijn: KuVen

Kantina: Mrizi I Zanave, Fishta

Mrizi i Zanave ligt in het dorp Fishta, in de buurt van Lezhë, en is het beroemdste restaurant van Albanië. Mrizi i Zanave is de place to be voor diegenen die traditionele Albanese gerechten willen proeven die op een moderne manier zijn bereid. Chef-kok Altin Prenga, gebruikt verse seizoensproducten die uit zijn tuinen komen of gekocht zijn van lokale boeren om culinaire meesterwerken te realiseren. Het restaurant is gelegen in de prachtige groene heuvels van de Zadrima streek. Ik kom er jaarlijks en heb er al vaker over geschreven.

Tot vorig jaar serveerde men hier een van mijn lievelingswijnen, Kallmet Prestige van de nabijgelegen Kantina Kallmet. Tegenwoordig schenkt men een Kallmet wijn uit eigen wijngaarden! De eigen wijn KuVen (genoemd naar de dorpsvergaderingen; het Albanese parlement heet Kuvendi) is een heerlijke rode wijn, een blend gemaakt van die typisch Albanese lokale Kallmetdruif, Sangiovese en Shesh. Een nieuwe favoriet!

Mrizi i Zanave, Rruga “Lezhë – Vau i Dejës”, Fishtë, Lezhë, Albanië, +355692108032

Nummer 6

Wijn: Ceruja

Kantina: UKA Winery

De UKA Farm werd in 1996 opgericht door Rexhep Uka, hoogleraar plantkunde aan de landbouwuniversiteit van Tirana. Hij was tot 1996 de eerste post-communistische minister van Landbouw. Uka kocht een stuk land in Laknas (9 km ten NW van Tirana) en begon samen met studenten proeftuinen te ontwikkelen om de biologische teelt van landbouwproducten en vergeten, bijzondere en oude groenten.

Beide zoons Uka, de een wijnmaker, de ander kok, zijn de drijvende krachten van het restaurant naast de proeftuinen, dat in 2014 werd geopend. De gasten kunnen de wijn-, olijf en boomgaarden (sinaasappels en granaatappels) bezoeken en daarna aan tafel gaan om de verse groenten en lokaal geproduceerde kaassoorten te eten en de zelfgemaakte wijn te proeven.

Professor Uka werkte aan de ontwikkeling van druiven op biodynamische grondslag. Zijn zoon Flori Uka, die in Italie werkte, heeft het produceren van wijnen verder ontwikkeld. Hij wil de Albanese wijnmarkt verrijken met de verloren gegane tradities om wijn te maken uit autochtone druivensoorten. Tegenwoordig produceert UKA Winery ongeveer 20.000 flessen per jaar. De belangrijkste druivensoort blijft Kallmet, maar men verbouwt ook Merlot, Cabernet Sauvignon en Mavrud voor de rode wijnen.

De meeste wijngaarden in Albanië zijn klein en in het bezit van kleine families. Flori Uka koopt hun druiven op. UKA maakt wijn van diverse druivenrassen: Kallmet, Cabernet en Merlot. Kallmet, draagt rode fruitgeuren bij, terwijl de Merlot zachtheid en duurzaamheid toevoegt. De combinatie van de grotere Cabernet en Kallmet met de gematigde Merlot zorgt voor een zachte, fluweelzachte wijn, met elementen van pruim, pure chocolade en bessen die het boeket vormen, heerlijk in combinatie met gegrild rood vlees, pittige pasta en sterke kazen.

Ceruja druiven

UKA verwerkt ook hele speciale druiven tot wijn. De Ceruja-wijnstokken groeien in het wild, tussen de moerbeibomen bij de oevers van het meer van Ulëz in het noorden van Albanië. Deze eigenzinnige druif wordt slechts eens in de paar jaar geoogst. Een wijnmaker zoals Flori Uka koopt dan de hele ceruja-oogst op. Wij dronken een vier jaar oude witte Ceruja, een volle wijn met 13,5% alcohol en de enige plek waar je een glas gekoelde ceruja kunt drinken, is bij Uka Farm!